Probiyotik Nedir? Probiyotik Faydaları Nelerdir?

Sindirim sisteminin önemli bir parçasını oluşturan bağırsak florası; sindirilemeyen besinleri fermente etme, enerji tasarrufu sağlama, K vitamini sentezleme ve bazı besin bileşenlerin emilimini sağlama gibi fonksiyonlara sahiptir. Aynı bağışıklık hücrelerinin normal fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olur. Bağırsak florası her biri farklı vücut işlevlerinde görev alan iyi ve kötü bakterilerin birlikte uyum içinde yaşadığı bir ortamdır. Probiyotik, florayı destekleyen iyi bakteri grubudur. Yiyeceklerin sindirimi ve tüketimini iyileştirmek, sindirim sistemini zararlı mikroorganizmalardan korumak, bağışıklık sistemini desteklemek probiyotik faydaları arasında sayılabilir. Sindirim sistemi üzerindeki probiyotik faydası, vücudun enerji ve güç tasarrufu yapmasına da yardımcı olarak genel vücut sağlığının korunmasına destek olabilir. (1) Bilim dünyasında en çok tartışılan konulardan biri olan probiyotik takviyesi hakkında bilgiler ile “Probiyotik ne demek?” ve “Probiyotik takviyesi ne işe yarar?” sorularının cevaplarını sizler için derledik. Merak ettiğiniz tüm detaylar için probiyotik rehberi niteliğindeki yazımızı okumaya devam edin.

Probiyotik Nedir?

Sağlık üzerindeki faydalı etkileri ile ön plana çıkan probiyotik nedir sorusunun cevabı, canlı mikroorganizmalar şeklinde cevaplanabilir. Genellikle bakteriler probiyotik olarak tanımlansa da bazı maya çeşitleri de probiyotik işlevi görebilir. İnsan vücudunda bedensel işlevlerin yerine getirmesine ve genel sağlık durumunun korunmasına yardımcı olan trilyonlarca mikroorganizma bulunur. Bazı mikroorganizmalar vücut için zararlı olabilir. Probiyotik çeşitleri, zararlı mikroorganizmaların kontrol alınmasına yardımcı olur. Takviye şeklinde ya da fermente gıdalarla vücuda alınabilir. Yoğurt, kefir, tempeh, kimchi ve lahana turşusu gibi gıdalar probiyotik besinler arasında yer alır. En yaygın probiyotik bakteriler arasında lactobacillus ve bifidobacteria yer alır. Bunlara ek olarak saccharomyces, streptococcus, enterococus, escherichia ve bacillus bulunur. Her bir probiyotik cinsi farklı türlerden oluşur ve her bir tür de farklı çeşitlere sahiptir. Buna bağlı olarak her bir probiyotik faydası  da farklıdır. ²

Probiyotik Ne İşe Yarar?

Vücutta özellikle bağırsaklarda yararlı ve zararlı bakteriler bir arada belirli bir denge içinde yaşar. Bu denge bozulduğunda özellikle zararlı mikroorganizma sayısında artış gözlendiğinde obezite, tip 2 diyabet, metabolik sendrom, kanser, kalp hastalıkları Alzheimer, depresyon gibi hastalıklar başta olmak üzere genel sağlık durumunda bozulmalar yaşanabilir. Probiyotikler potansiyel olarak faydalı mikroorganizmaların yanındadır.(1)(2) Probiyotiklerin faydaları arasında aşağıdakiler yer alabilir.

Sindirim Sisteminin Sağlığını Destekleyebilir

Sindirim sisteminin önemli bir parçasını oluşturan bağırsaklar özellikle kalın bağırsak mikrobiyota denilen bir alana sahiptir. Bu alanda bakteriler, virüsler, mantarlar, arkeler, helmintler gibi hem yararlı hem de zararlı mikroorganizmalar bulunur ve bir arada belirli bir denge içinde yaşar. İyi bakteri sayısını artırarak bağırsak duvarının güçlenmesine yardımcı olan bütirat, propiyonat ve asetat gibi kısa zincirli yağ asit sentezini desteklemek probiyotik faydası olarak kabul edilir.. Güçlü bir bağırsak duvarı istenmeyen maddelerin vücuda girmesini önleyerek bağışıklık tepkisinin tetiklenmesine engel olabilir. Aynı zamanda zararlı mikroorganizmaların bağışıklık sistemi tarafından tanınması ve ortadan kaldırılmasını desteklemek probiyotik faydaları arasında sayılabilir.^{1 2}

Bilişsel ve Nörolojik Bozuklukların Tedavisine Yardımcı Olabilir

Yapılan çalışmalar bağırsak ve beyin arasında bir etkileşim olduğunu göstermiştir. Sinir sisteminin ve sindirim sisteminin düzenlenmesinde beyin ve bağırsaklar birlikte çalışır. Bağırsaktaki dost bakteriler beyin fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olabilir. Psikobiyotik adı verilen bu bakteriler otizm, Alzheimer ve Parkinson hastalığı gibi nörolojik bozuklukların tedavisine katkıda bulunarak probiyotik faydası sunabilir.^{1 2}

Anksiyete ve Depresyon Semptomlarını Azaltabilir

Son yıllarda yapılan çalışmalar bazı insanlarda zihinsel stres, yalnızlık keder gibi psikolojik bozukluklarda probiyotik yararları olduğunu göstermiştir. Laktobasillus helveticus ve bifidobacterium longum gibi bazı probiyotik çeşitleri, klinik depresyonu olan kişilerde anksiyete ve depresyon semptomlarını azaltabilir.^{1 2}

Kolesterol ve Yüksek Tansiyonun Düşürülmesini Destekleyebilir

Diyete probiyotik çeşitlerinin eklenmesi, total kolesterol ve LDL düzeylerinin düşmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda kan basıncında hafif düşmeler gerçekleştirmesi probiyotik faydaları arasındadır.  Ancak bu konudaki araştırmalar henüz yetersizdir.^{1 2}

Bağışıklık Fonksiyonlarını Destekleyebilir

Bağırsak florasındaki iyi ve kötü bakteri dengesinin sağlanmasına, bağırsak duvarının güçlenmesine ve bağışıklık hücrelerinin sentezlenmesine yardımcı olmak probiyotik faydaları arasındadır. Bir diğer probiyotik faydası da bağışıklık fonksiyonlarına destek olarak enfeksiyonlara yakalanma riskini azaltmak olabilir.^{1 2}

Cilt Sağlığının Korunmasına Katkıda Bulunabilir

Bazı probiyotik çeşitlerinin cilt nemini hapsetme ve sivilceye neden olan bakteri seviyelerini kontrol altında tutma görevleri olan seramid ya da yağların üretimini artırmada önemli roller olabilir. Sivilcelerin önlenmesi, kuru cildin tedavisinin desteklenmesi ve egzama semptomlarının hafifletilmesi probiyotik cilde faydaları arasında sayılabilir.³

Probiyotik Çeşitleri Nelerdir?

Her bir probiyotiğin vücut üzerindeki etkisi farklıdır. Probiyotik türleri bifidobakteriler ve laktobasillus adı verilen iki temel probiyotik cinsinin alt sınıflarıdır. Bifidobakteriker gıda ve takviyelerde yaygın olarak kullanılır. Lactobacillus bakteriler süt şekeri olarak bilinen laktozun parçalanmasında görevli laktaz enzimi üretiminden sorumludur. Doğal olarak ağız, ince bağırsak ve vajinada bulunan bu probiyotik cinsi aynı zamanda vücuttaki kötü bakteri seviyesinin dengelenmesinde görevli laktik asit sentezinde de rol alır. Gıda ve takviyelerde yaygın olarak kullanılan probiyotik çeşitleri şunlardır:

• B. Animalis
• B.Breve
• B. Lactis
• B.Longum
• L. Acidophilus
• L. Reuteri.⁴

Probiyotik Ne İçin Kullanılır?

Yaygın bir sindirim sistemi rahatsızlığı olan irritabl bağırsak sendromu ile Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıklarının tedavisini desteklemek amacıyla probiyotik kullanımı önerilebilir. Ancak bu hastalıklar üzerindeki probiyotik faydaları hakkında  daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulur. En iyi probiyotik seçimi için hangi amaçla kullanılacağı büyük önem taşır. Probiyotikler aşağıdaki durumlar için kullanılabilir:

• Atopik dermatit ve sivilce, akne gibi cilt problemlerinin tedavisini desteklemek,
• Vajinal ve idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesi ve tedavisine katkıda bulunmak
• Antibiyotiğe bağlı ishalin tedavisini desteklemek (antibiyotik kullanımı sonucunda bağırsaklardaki bakteri dengesinde sorunlar yaşanabilir. Antibiyotikler kötü bakterileri yok ederken vücut için yararları olan iyi bakterilerin de yok edilmesine neden olabilir. Bu durum antibiyotik kaynaklı ishale yol açabilir.)
• Bazı besin maddelerinin ve ilaçların parçalanmasına ve emilmesine yardımcı olmak,
• Kabızlık, gaz, şişkinlik gibi sindirim sistemi problemlerini ortadan kaldırmak,
• Depresyon, anksiyete gidi kronik depresyon semptomlarını hafifletmek,
• Bağışıklık sistemini desteklemek.^{1 2}

Probiyotik Yan Etkileri Var mıdır?

Probiyotik içeren gıdaların yan etkisi oldukça düşüktür.Ancak bazı durumlarda probiyotik faydaları olduğu kadar yan etkilere de neden olabilir. probiyotik takviyesi aldığınızda ilk birkaç gün gaz, şişkinlik, karın ağrısı, kabızlık gibi fazla probiyotik yan etkileri gözlenebilir. Düzenli kullanım sonrası probiyotiklerin sindirim sistemi üzerindeki bu yan etkileri azalabilir. ⁵ Diğer probiyotik yan etkileri şunlardır:

Baş Ağrısını Tetikleyebilir

Probiyotik içeren besinler ve takviyelerdeki aminler (histamin, tiramin, triptafin ve feniletilamin vb.) merkezi sinir sistemini uyarabilir ve kan akışını artırıp ya da azaltarak baş ağrısına yol açabilir. Aminler aynı zamanda migreni tetikleyebilir.

Alerjik Reaksiyonlara Neden Olabilir

Bazı probiyotik çeşitleri, bağırsaklarda histamin üretimini artırabilir. Histamin, bağışıklık sisteminin bir tehdit hissettiğinde ürettiği bir bileşendir. Histamin seviyeleri yükseldiğinde kan damarları genişler ve daha geçirgen hale gelir. Bu durumda bazı cilt bölgelerinde kızarıklık, şişlik, kaşıntı, gözlerde sulanma, burun akıntısı, nefes almada zorlanma gibi probiyotik alerjisi belirtileri gözlenebilir. ⁵

Bazı Durumlarda Enfeksiyon Riskini Artırabilir

Probiyotikler, bağışıklık sisteminin baskılandığı AİDS, HIV gibi hastalarda, uzun süre hastanede yatan kişilerde, yeni ameliyat olan bireylerde enfeksiyona yakalanma riskini artırabilir. Buna ek olarak akut pankreatit durumunda probiyotik alınması hastalığın seyrini kötüleştirebilir. ⁵

Probiyotik nedir, faydaları nelerdir konusunda bilgi sahibi oldunuz. Postbiyotik nedir, ne işe yarar bilgi almak için diğer içeriklerimize göz atabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.